สามีภรรยาไม่ได้จดทะเบียนสมรสกัน มีสิทธิในทรัพย์สินไหม หรือสามารถจัดการมรดกได้ไหม
สามีภรรยาที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรสกัน ไม่ถือว่าเป็นสามีภรรยากันตามกฎหมาย (ไม่ชอบด้วยกฎหมาย) แต่อย่างไรก็ดี ทรัพย์สินที่ชายหญิงได้ลงทุน ร่วมแรง ทำมาหาได้ร่วมกันระหว่างที่อยู่กินกันนั้นถือว่าเป็น “เจ้าของร่วมกัน” และมีส่วนในทรัพย์สินเหล่านั้นคนละครึ่งเท่ากัน
ส่วนกรณีที่ชายมีภรรยาอยู่แล้ว แต่มีภรรยาน้อย ทรัพย์สินที่ชายกับภรรยาน้อยทำมาหาได้ด้วยกันนั้นก็ต้องแบ่งกันคนละครึ่ง และครึ่งที่ชายแบ่งได้มาย่อมเป็นสินสมรสระหว่างชายกับภรรยาที่ชอบด้วยกฎหมาย แต่การจะใช้หลักเกณฑ์นี้ได้นั้น ต้องปรากฏว่าชายกับภรรยาน้อย ต้องอยู่คนละบ้านกับภรรยาที่ชอบด้วยกฎหมาย คือ แบ่งกันเป็นส่วนสัด แต่หากปรากฏว่าภรรยาน้อยมาอยู่บ้านเดียวกันกับสามีและภรรยาที่ชอบด้วยกฎหมาย กรณีนี้ภรรยาน้อยไม่มีส่วนในทรัพย์สินอะไรเลย
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3075/2540 ซื้อที่ดินมาระหว่างอยู่กินด้วยกันฉันสามีภริยา ย่อมเป็นกรรมสิทธิ์รวม
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 684/2508 โจทก์จำเลยแต่งงานกันตามประเพณีนิยม (ไม่ได้จดทะเบียนสมรส) อยู่กินกันฉันสามีภริยาทำมาหากินร่วมกัน มีทรัพย์สินเพิ่มขึ้น ทรัพย์สินที่เพิ่มขึ้นมานี้ย่อมเป็นของโจทก์จำเลยร่วมกัน จำเลยมีสิทธิขอแบ่งได้ครึ่งหนึ่ง
สามีภรรยาที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรส ร้องขอเป็นผู้จัดการมรดกทรัพย์สินที่ทำมาหาได้ร่วมกันมาเมื่อสามีหรือภรรยาถึงแก่กรรมได้ไหม ?
สามีหรือภรรยาที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรส ไม่ถือว่าเป็นสามีภรรยาตามกฎหมาย (ไม่ชอบด้วยกฎหมาย) ถ้าระหว่างอยู่กินกันฉันสามีภรรยามีทรัพย์สินที่ทำมาหาได้ร่วมกัน ถือว่าทรัพย์สินดังกล่าวเป็นเจ้าของร่วมระหว่างสามีภรรยา ซึ่งสามีหรือภริยาที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายนั้น ถือเป็นผู้มีส่วนได้เสีย ในทรัพย์สินซึ่งเป็นมรดกนั้น มีสิทธิร้องขอจัดการมรดกของผู้ตายได้ โดยเป็นผู้มีส่วนได้เสียในกรรมสิทธิ์รวมของทรัพย์มรดก แต่หากระหว่างอยู่กินด้วยกันไม่มีทรัพย์สินที่ทำมาหาได้ร่วมกัน ไม่ถือว่าเป็นผู้มีส่วนได้เสียและไม่มีสิทธิ์ ร้องจัดการมรดกต่อศาล
สรุป
สามีหรือภรรยาที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรส ระหว่างอยู่กินกันฉันสามีภรรยามีทรัพย์สินที่ทำมาหาได้ร่วมกัน มีสิทธิร้องจัดการมรดกต่อศาลได้